Mạng xã hội có những tính năng như trò chuyện, gửi thư điện tử, chia sẻ phim ảnh, tệp tin, đăng bài viết cá nhân, bình luận.... Các dịch vụ mạng xã hội có nhiều phương thức để các thành viên tìm kiếm bạn bè, đối tác: dựa theo nhóm (như tên trường, thành phố), thông tin cá nhân (như địa chỉ thư điện tử, tên tài khoản), sở thích cá nhân (như thể thao, phim ảnh, sách báo, âm nhạc), lĩnh vực quan tâm (như kinh doanh, mua bán)....
Hiện nay, trên thế giới có rất nhiều mạng xã hội khác nhau, trong đó Facebook và Twitter là mạng xã hội nổi tiếng nhất trong thị trường Bắc Mỹ và Tây Âu, Orkut và Hi5 tại Nam Mỹ, Friendster tại Châu Á và các quốc đảo Thái Bình Dương.… Các mạng xã hội khác gặt hái được thành công đáng kể theo vùng miền như Bebo tại Anh Quốc, CyWorld tại Hàn Quốc, Mixi tại Nhật Bản và tại Việt Nam xuất hiện rất nhiều các mạng xã hội như Zing Me, YuMe, Tamtay....
Các trang mạng xã hội đều được sở hữu bởi các hãng thương mại tư nhân và họ kiếm tiền bằng cách thu thập thông tin dữ liệu về các cá nhân và bán các thông tin này cho các đơn vị quảng cáo. Khi gia nhập một mạng xã hội, người dùng đang rời bỏ sự tự do của mạng Internet và bước vào mạng kết nối chịu sự chi phối và điều khiển bởi tổ chức sở hữu mạng này. Các thiết lập cài đặt bảo mật sự riêng tư chỉ có nghĩa là sự riêng tư của người dùng được bảo vệ khỏi các thành viên khác trong mạng, chứ không bảo vệ thông tin khỏi chính nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội. Thực tế, người dùng đang tin tưởng trao toàn bộ thông tin dữ liệu của bản thân của mình cho nhà cung cấp mạng xã hội.
Mạng xã hội có an toàn không?
Như xã hội ở đời thật, không một mạng xã hội trên Internet, thế giới ảo hay trò chơi trực tuyến nào đảm bảo 100% an toàn cho người sử dụng.
Trong khi mạng xã hội được xem là phương tiện giao tiếp tốt với mọi người, thì nó cũng trở thành đích ngắm với tội phạm mạng. Các hãng bảo mật lớn đã quan sát được làn sóng đe dọa trực tuyến ngày càng tăng lợi dụng mạng xã hội để đánh cắp thông tin sử dụng cho mục đích kiếm tiền. Những đe dọa này ngày càng phức tạp, khó phát hiện hơn và thường nhằm vào lối sống “kết nối mạng trực tuyến” của mọi người.
Mạng xã hội hoạt động trên nguyên tắc kết nối và chia sẻ thông tin. Do vậy, mạng xã hội sẽ bắt buộc người sử dụng phải cung cấp một số thông tin nhất định về thông tin cá nhân. Càng nhiều thông tin mà người sử dụng cung cấp lên mạng xã hội, càng làm tăng nguy cơ bị kẻ xấu lợi dụng, làm ảnh hưởng tới hình ảnh, uy tín của bản thân. Sử dụng các thông tin đưa lên mạng xã hội như vị trí địa lý, sở thích cá nhân, danh sách bạn bè, kẻ xấu có thể khai thác thêm các thông tin cá nhân khác hoặc các dữ liệu tài chính, ngân hàng của người dùng.
Làm sao để bảo vệ bản thân trên mạng xã hội?
Internet là một mạng công cộng được kết nối toàn cầu, nên chỉ đưa những thông tin lên mạng khi mình thấy thoải mái cho mọi người có thể đọc, xem được những thông tin này. Khi công khai thông tin cá nhân trên mạng xã hội, người sử dụng cần xác định những thành viên khác trên mạng xã hội và Internet đều có thể lấy được nhưng thông tin này, kể cả trường hợp những thông tin này đã được xoá, chỉnh sửa thì các bản lưu có thể tồn tại ở máy tính của người sử dụng khác.
Do vậy, cần giới hạn lượng thông tin cá nhân mà mình cung cấp lên mạng xã hội, cố gắng hạn chế công khai các thông tin có tính liên kết, xâu chuỗi với nhau.
Bảo mật thông tin cá nhân trên mạng
Không tiết lộ số điện thoại, địa chỉ thực tế, lịch công tác, thông tin liên quan tới công việc của mình tại cơ quan... Đặt chế độ cá nhân hoặc chỉ bạn bè thân thiết và tin cậy mới có thể xem, để tránh trường hợp kẻ xấu có thể lợi dụng khai thác thông tin của mình vào mục đích xấu hoặc sử dụng những thông tin đó để uy hiếp, đe dọa.
Sử dụng mật khẩu khó dò đoán và luôn giữ bí mật mật khẩu, tuyệt đối không chia sẻ cho ai khác.
Tạo dựng uy tín bản thân trên mạng
- Xin phép bạn bè mình trước khi đăng tải những bức ảnh và các câu chuyện của họ. Tôn trọng người khác trong cộng đồng mạng.
- Suy nghĩ và cân nhắc kỹ về những gì viết và đăng trên mạng.
- Thể hiện sự tôn trọng người khác trong giao tiếp, ứng xử trên mạng.
- Đăng ảnh phù hợp lên mạng. Không đăng những hình ảnh hở hang, mang tính khiêu dâm hoặc mang tính chất bạo lực lên mạng. Kẻ xấu có thể sử dụng những bức hình đó cho những mục đích xấu.
Mạng xã hội NÊN:
- Sử dụng các trình duyệt phổ biến đã được cập nhật để truy cập mạng xã hội và Internet, thường xuyên theo dõi lịch sử truy cập để phát hiện các truy cập bất thường.
- Chỉ kết bạn với những người thân, quen biết ở ngoài đời. Xác minh với bạn bè, người thân qua điện thoại hoặc gặp mặt trước khi kết bạn trên mạng xã hội.
- Thường xuyên kiểm tra cơ chế bảo vệ thông tin cá nhân của mạng xã hội đối với tài khoản của mình. Kiểm tra các thông tin của tài khoản mà bạn bè, người lạ có thể thấy khi truy cập vào tài khoản của mình.
Mạng xã hội KHÔNG NÊN:
- Đăng tải hoặc tag ảnh cá nhân hoặc người thân trong gia đình ở góc gần, chính diện.
- Sử dụng cơ chế tự động đăng tải ảnh trên máy điện thoại di động, cho phép gắn vị trí địa lý vào các ảnh đã chụp.
- Sử dụng ảnh chân dung, ảnh cá nhân làm hình đại diện trên mạng xã hội. Thay vào đó, nên sử dụng ảnh hoạt hình hoặc các biểu tượng, ảnh minh hoạ khác.
Hướng dẫn thiết lập chế độ an toàn cho tài khoản Facebook
Thiết lập chế độ riêng tư
Các mục (1) Quyền riêng tư, (2) Dòng thời gian và gắn thẻ, (3) Bảo mật và đăng nhập, (4) Quảng cáo đều chứa các tùy chỉnh liên quan tới thông tin cá nhân. Sử dụng các tùy chỉnh này để tăng cường an toàn cho tài khoản Facebook.
(1) Trong phần Quyền riêng tư, giới hạn người xem cho các bài viết trong tương lai tại phần “Ai có thể xem các bài viết của bạn trong tương lai?”. Ẩn các bài viết cá nhân tại dòng thời gian hoặc thiết lập chế độ chỉ cho phép Bạn bè đọc. Ngoài ra tại trang cá nhân, có thể kiểm tra các hoạt động của tài khoản Facebook tại mục “Nhật ký hoạt động”.
(2) Nhấp vào Dòng thời gian và gắn thẻ để cài đặt các tùy chọn chế độ cho dòng thời gian và gắn thẻ. Tại trang cá nhân, có thể nhấp vào “Xem trang với tư cách khác” để thấy được những thông tin cá nhân của mình hiển thị với Bạn bè, người lạ trên Facebook như thế nào.
(3) Truy cập Bảo mật và đăng nhập, vào “Nơi bạn đã đăng nhập” để xem xét các truy cập đối với tài khoản Facebook của mình. Khi xuất hiện các truy cập bất thường, click vào “đăng xuất” để ngăn chặn.
(4) Thiết lập “Quảng cáo bao gồm các hành động xã hội của bạn” tại mục “Quảng cáo” về chế độ “chỉ bạn bè tôi”.
