Mỗi CA công cộng Việt Nam chỉ đang cung cấp, duy trì hoạt động cho 100.000 thuê bao

Trong đề xuất gửi Bộ TT&TT và Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia (NEAC) về Quy hoạch thị trường dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng ở Việt Nam, Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam cho biết, thị trường chứng thực chữ ký số công cộng ở Việt Nam bắt đầu hình thành từ năm 2009, sau 10 năm tồn tại và phát triển đã giúp thúc đẩy ứng dụng giao dịch điện tử trong một số ngành nghề, lĩnh vực như giao dịch điện tử trong lĩnh vực thuế, bảo hiểm xã hội (BHXH)…

Tính đến nay, Việt Nam đã có 10 đơn vị CA công cộng được cấp phép hoạt động. Theo nghiên cứu của Câu lạc bộ Chữ ký số và giao dịch điện tử (VCDC – tổ chức xã hội nghề nghiệp trực thuộc VNISA), các CA công cộng chủ yếu cung cấp cho các doanh nghiệp sử dụng trong hoạt động kê khai thuế điện tử, BHXH điện tử với số lượng doanh nghiệp đang hoạt động khoảng 650.000 doanh nghiệp. Lượng doanh nghiệp này đang ổn định trong vài năm trở lại đây; số lượng doanh nghiệp tăng lên không nhiều, do tỉ lệ thành lập mới và giải thể là tương đương. Trong khi đó, thị trường Chứng thực Chữ ký số công cộng cho cá nhân giao dịch Ngân hàng, Chứng khoán, Thuế Thu nhập cá nhân… vẫn còn bỏ ngỏ, chưa có hành lang pháp lý để thúc đẩy. Thị trường chứng thực chữ ký số công cộng còn tồn tại nhiều bất cập như: chưa khai thác được hết tiềm năng của thị trường để thúc đẩy giao dịch điện tử một cách rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực, ngành nghề.

Theo nghiên cứu của VCDC, năng lực của mỗi CA trên thế giới sẽ phải cấp phát và duy trì hoạt động được khoảng 3,1 triệu thuê bao. Đặc biệt tại Hàn Quốc, mỗi CA cấp phát và duy trì hoạt động cho khoảng 7,4 triệu thuê bao. Còn tại Việt Nam, hiện tại mỗi CA chỉ đang cung cấp và duy trì hoạt động cho khoảng 100.000 thuê bao, so với mặt bằng chung trên thế giới, dẫn đến việc thị trường bị mất cân đối.

Qua khảo sát thực tế, VCDC cho biết thêm, có thể thấy hệ lụy của việc mất cân đối thị trường khá rõ ràng, đó là: khả năng cung cấp dịch vụ cao hơn nhu cầu khiến cho việc cạnh tranh quá mức cần thiết, các CA phải giảm giá, chạy đua để có lợi, mà bỏ qua một số khâu về hồ sơ, giấy tờ dẫn đến việc lừa đảo mạo danh; trung bình mỗi tháng các đơn vị CA nhận được 3.465 phản ánh của khách hàng về việc nhận được email, điện thoại lừa đảo, mạo danh để bán chữ ký số - Đây là một con số đáng báo động, đặc biệt trong một lĩnh vực có yêu cầu đảm bảo an toàn và uy tín cao như dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng.

Cùng với đó, sự mất cân đối thị trường chữ ký số công cộng cũng khiến cho công tác quản lý của cơ quan nhà nước gặp khó khăn; gây lãng phí nguồn lực của xã hội (chi phí đầu tư để cung cấp dịch vụ của các đơn vị CA, chi phí quản lý của nhà nước...); làm ảnh hưởng đến tính bền vững của thị trường và quyền lợi của khách hàng không được đảm bảo.

Nghiên cứu Quy hoạch thị trường dịch vụ chữ ký số công cộng

Với mục đích góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường chữ ký số công cộng ở Việt Nam, đồng thời tối ưu hóa đầu tư của xã hội khi khả năng cung cấp dịch vụ đã vượt quá nhu cầu của thị trường, trên cơ sở những nghiên cứu độc lập của VCDC, VNISA đã có sáng kiến đề xuất về quy hoạch thị trường cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng.

Cụ thể, do thị trường chữ ký số cho doanh nghiệp hiện đã bão hòa, Hiệp hội đề xuất NEAC khi cấp phép mới cho CA, chỉ cấp phép triển khai chữ ký số cho cá nhân – mảng thị trường hiện vẫn còn rất nhiều tiềm năng chưa được khai thác.

Về phía NEAC, Trung tâm này cho biết đã tiếp nhận kiến nghị của VNISA về việc quy hoạch thị trường dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng ở Việt Nam. Trong thời gian, dự kiến Trung tâm sẽ tổ chức buổi làm việc với đại diện VNISA (Câu lạc bộ Chữ ký số và giao dịch điện tử) cùng một số CA công cộng khác để trao đổi thêm về vấn đề này. Đây cũng là nhiệm vụ quan trọng trong năm của Trung tâm.